Obaveza izdržavanja deteta

Porodični zakon Republike Srbije propisuje da roditelji imaju pravo i obavezu da izdržavaju dete. Ovo se odnosi kako na maloletno dete, tako i na  punoletno dete koje je nesposobno za rad i nema dovoljno sredstava za izdržavanje ili je na redovnom školovanju i ima manje od 26 godina života. U sudskoj praksi se kao sporno pitanje javlja da li se master i doktorske studije smatraju redovnim školovanjem. Takođe je sporno pitanje da li je dovoljno da punoletno dete primalac izdržavanja ima status studenta ili je potrebno da ostvaruje neke rezultate tokom studija. Uslov je da se školovanje odvija kontinuirano bez većih prekida, odnosno da prekidi u školovanju nisu posledica nemara deteta koje prima izdržavanje, što je okolnost koja se utvrđuje u svakom pojedinačnom slučaju.

Nedavanje izdržavanja se smatra grubim zanemarivanjem dužnosti iz sadržine roditeljskog prava i može biti razlog za lišenje roditeljskog prava. Ukoliko je obaveza izdržavanja utvrđena izvršnom sudskom odlukom ili izvršnim poravnanjem pred sudom ili drugim nadležnim organom nepostupanje u skladu sa istim je krivično delo za koje se može izreći novčana kazna u iznosu od 50.000,00 do 500.000,00 RSD  ili kazna zatvora u trajanju do dve godine. Bitno je napomenuti da roditelj koji je potpuno ili delimično lišen roditeljskog prava nije oslobođen obaveze izdržavanja svog deteta.

Visina izdržavanja 

Visina izdržavanja se određuje prema potrebama deteta i mogućnostima roditelja. Potrebe deteta zavise od njegovih godina, zdravlja, obrazovanja, imovine i prihoda  dok  mogućnosti roditelja zavise od visine njegovih prihoda, mogućnosti za zaposlenje i sticanje zarade, njegove imovine, njegovih ličnih potreba, obaveze da izdržava druga lica te drugih okolnosti od značaja. Visina izdržavanja može da bude određena u fiksnom mesečnom novčanom iznosu ili u procentu od redovnih mesečnih novčanih primanja dužnika izdržavanja. U praksi se određuje u fiksnom iznosu. Visina izdržavanja treba da omogući najmanje takav nivo životnog standarda za dete kakav uživa roditelj dužnik izdržavanja.

Visinu izdržavanja deteta može da utvrdi sud pritom vodeći računa o minimalnoj sumi izdržavanja koju zajednički snose oba roditelja deteta. Kao minimalna suma izdržavanja se uzima novčani iznos koji kao naknadu za hranjenike periodično utvrđuje Ministarstvo za rad. Prema Rešenju Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, br. 401-00-00200/13/2020-09 od dana 08.01.2021. godine ova naknada u 2021. godini iznosi 27.046,00 RSD.

Promena visine izdržavanja

Visina koju je davalac izdržavanja dužan da daje na ime izdržavanja deteta se u skladu sa Porodičnim zakonom može smanjiti ili povećati ukoliko se promene okolnosti na osnovu kojih je doneta odluka kojom je ona utvrđena. Sasvim je moguće da se lične prilike davaoca izdržavanja promene, odnosno da se uveća broj lica koja je dužan da izdržava ili da mu se povećaju ili smanje prihodi. Da bi se prethodno utvrđena visina izdržavanja deteta promenila potrebno je inicirati parnični postupak, odnosno nadležnom sudu podneti tužbu radi izmene odluke o visini izdržavanja maloletnog deteta. Bitno je napomenuti da je u skladu sa Porodičnim zakonom ovaj postupak naročito hitan, međutim u praksi se dešava da od podnošenja tužbe do zakazivanja prvog ročišta prođe i po godinu dana.